گفت‌وگوی  با دکتر اعظم نیک‌خواه فاردقی، استاد زبان و ادبیات فارسی

که هم اینک مشغول تدریس این رشته در دانشگاه کوفه است

بیت معروف حافظ شیرازی درباره شکرشکن شدن طوطیان هند از قند پارسی هنوز هم مصداق دارد. زبان و ادب فارسی در خارج از مرزهای ایران بزرگ فرهنگی، طرفداران و علاقه‌مندان خود را دارد؛ کسانی که دوست دارند ابیات شاعران بزرگ ایرانی و متون نثر فارسی را بدون کمک‌گرفتن از ترجمه‌ها بخوانند. در حال حاضر مراکز علمی و دانشگاهی متعددی در جهان به آموزش زبان و ادب فارسی می‌پردازند که از جمله آن‌ها می‌توان به کشورهای گرجستان، کلمبیا، استرالیا، برزیل، ترکیه، فرانسه، تونس، روسیه، پاکستان، بوسنی و... اشاره کرد. یکی از کشورهایی که آموزش زبان و ادبیات فارسی در آن جایگاه ویژه‌ای دارد، عراق است؛ به‌طوری‌که در سه دانشگاه مهم و معتبر بغداد، «صلاح‌الدین» و «کوفه »گروه زبان و ادبیات فارسی تأسیس شده‌است. دانشگاه فردوسی مشهد براساس قرارداد همکاری با دانشگاه کوفه، با معرفی دو استاد زبان و ادبیات فارسی و تهیه برنامه درسی در مقطع کارشناسی، نقشی مهم در شکل‌گیری گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کوفه داشته است؛ در ادامه، گفت‌وگوی ما را با دکتر اعظم نیک‌خواه فاردقی که به همراه همسرش، دکتر مهدی نودهی از سوی دانشگاه فردوسی برای تدریس زبان و ادبیات فارسی به دانشگاه کوفه اعزام شده‌‌است، می‌خوانید.

 چه شد که از طرف دانشگاه فردوسی به دانشگاه کوفه اعزام شدید؟
معمولاً هرساله با هدف توسعه و ترویج زبان فارسی و ارتقای سطح این رشته در دیگر کشورها، قراردادهایی علمی میان دانشگاه‌های ایران و دیگر کشورها صورت می‌گیرد. این قراردادها در حوزه‌های مختلف است که اعزام استادان و متخصصان زبان و ادبیات فارسی یکی از این موارد است. گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کوفه چندسالی هست در این دانشگاه تأسیس شده است و در مقطع کارشناسی زبان و ادبیات فارسی، تعداد قابل توجهی دانشجو دارد.

 در دانشگاه کوفه چه واحدهایی را تدریس می‌کنید؟
واحدهای درسی رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه کوفه همچون دانشگاه‌های ایران متنوع است و شامل دروس فارسی و عربی می‌شود‌؛ ازجمله دروسی که ما تدریس می‌کنیم، متون نظم و نثر، بلاغت، نظریه، ترجمه، گفت‌وگو و ... است؛ البته امیدواریم بتوانیم در حوزۀ آموزش زبان فارسی نیز در این کشور قدم‌های مؤثری برداریم.

استقبال دانشجویان از زبان و ادب فارسی چطور است؟
خوشبختانه زبان فارسی در کشور عراق با استقبال و بازخوردهای بسیار خوبی روبه‌روست. بسیاری از دانشجویان این کشور هم علاقۀ زیادی به یادگیری زبان فارسی دارند. دانشگاه کوفه هم مسئولان و استادانی دغدغه‌مند دارد و هم دانشجویانی مستعد. ما هم تمام تلاشمان را در آن‌جا در جهت ایجاد انگیزه و علاقه در دانشجویان این رشته و درنهایت، موفقیت‌شان می‌کنیم.

مردم عراق چه نگاهی به زبان فارسی دارند؟ آن را تنها به‌عنوان یک زبان خارجی می‌بینند یا زبانی که اشتراکات بسیاری با زبان عربی دارد و این‌ دو زبان تأثیر فراوانی بر‌یکدیگر گذاشته‌اند؟
 قطعاً نگاه مردم عراق به یادگیری زبان فارسی خیلی فراتر از آموختن یک زبان خارجی است. شاید بتوان وجود اشتراکات دینی و فرهنگی، الفبای مشترک و تعامل و ارتباط زیاد میان مردم ایران و عراق را دلیل اصلی این موضوع دانست. مردم عراق مردمی بسیار خونگرم و مهمان‌نواز هستند و وجود همین ویژگی مشترک در مردم ایران، آنها را بیشتر به برقراری ارتباط با مردم ایران و به‌تبع آن، یادگیری زبان فارسی علاقه‌مند کرده‌است. علاقه به یادگیری زبان فارسی در این کشور فقط شامل دانشجویان نمی‌شود؛ بلکه دیگر افراد این کشور نیز همچون کارمندان، بازاریان، موکب‌داران و ... به‌شدت علاقه دارند تا زبان فارسی را یاد بگیرند و بتوانند به آن صحبت کنند.

کدام یک از متون ادب فارسی میان دانشجویان زبان فارسی دانشگاه کوفه محبوبیت بیشتری دارد؟ متون حماسی، غنایی، عرفانی یا تعلیمی؟
 همچون زبان و ادبیات فارسی در ایران، در آن جا نیز این موضوع کاملاً نسبی و بسته به علایق دانشجویان است‌. ما دانشجویانی داریم که اشعار مولانا را حفظ هستند و لحظه به لحظه زمزمه می‌کنند؛ به بیان بهتر با اشعار مولانا زندگی می‌کنند. دانشجویان دیگری هم داریم که دغدغۀ شاهنامه دارند و هرروز در کلاس‌ها برای ما از داستان‌های شاهنامه و زیبایی آن ها می‌گویند. ما در این دانشگاه استاد راهنمای چند پایان‌نامه هم هستیم که اتفاقاً برخی در حوزه حماسه و برخی دیگر عرفان هستند.

شما به عنوان سفیران زبان و ادب فارسی در دانشگاه کوفه، برای علاقه‌مندتر شدن دانشجویان به این زبان، چه‌ برنامه‌هایی اجرا کرده‌اید؟
زبان و ادبیات فارسی و آشنایی با فرهنگ کشور ایران همواره دغدغۀ ما بوده و هست. در این مدت نیز ما تمام تلاشمان را برای افزایش علاقۀ دانشجویان و زبان‌آموزان نسبت به این موضوع به کار بسته ایم. در این چند ماه ما با همراهی استادان و دانشجویان زبان ادبیات فارسی دانشگاه کوفه و حمایت همه‌جانبۀ مسئولان این دانشگاه، برنامه‌های مختلفی برگزار کرده‌ایم؛ گرامی‌داشت روز بیهقی، هفتۀ کتاب و کتاب‌خوانی، برگزاری مراسم شب یلدا، برپایی نشست‌های شعر و شعرخوانی و برگزاری بازی‌ها و مسابقه‌های آموزشی از جملۀ این برنامه‌ها بود؛ البته با کمک و همراهی این عزیزان برنامه‌های مختلفی نیز پیش رو داریم که به امید خدا برگزار خواهیم کرد. خوشبختانه این برنامه‌ها با استقبال بی‌نظیر دانشجویان روبه‌رو شد‌؛ به‌عنوان‌مثال، فیلم‌های کوتاهی که ما از شعرخوانی دانشجویان تهیه و منتشر کرده‌ایم و بازی‌ها و مسابقه‌های آموزشی که در زمینۀ تلفظ صحیح واژه‌ها در این مدت داشته‌ایم، باعث شده که در حال حاضر شعرخوانی و تلفظ صحیح ازجمله دغدغه‌های همیشگی دانشجویان باشد.

آینده این رشته را در دانشگاه کوفه چطور ارزیابی می‌کنید؟
در ارزیابی وضعیت این رشته در سال های بعد، قطعا عوامل مختلفی دخیلند؛ به‌عنوان‌نمونه نوع و میزان تعامل و ارتباط دانشگاه کوفه با دانشگاه‌های معتبر ایرانی و فارسی‌زبان‌. همان‌طورکه می‌دانید دانشگاه فردوسی ازجمله دانشگاه‌های معتبر ایران است که همواره استادان آن از بهترین و به‌روزترین روش‌های تدریس و آموزش استفاده می‌کنند. منابع درسی و آموزشی هم در این دانشگاه همواره به‌روز است. وجود قراردادها و تعاملات علمی دانشگاه کوفه با دانشگاه فردوسی باعث می‌شود دانشجویان این رشته بتوانند با منابع به‌روز فارسی و استادان و متخصصان زبان فارسی در ایران از نزدیک آشنا شوند. قطعاً مواردی از این قبیل تأثیر زیادی در ترسیم آینده‌ای روشن برای این رشته خواهد داشت. خوشبختانه با توجه به این که در حال حاضر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کوفه یکی از گروه‌هایی است که مسئولان  آن دغدغۀ افزایش کیفیت در آموزش را دارند، روز به روز این نوع روابط و تعاملات در حال گسترش است. به ‌این ‌ترتیب، شاید بتوان گفت در صورت ادامه و گسترش این نوع ارتباطات، آینده‌ای روشن در انتظار این دانشگاه و دانشجویان آن است.

منبع: روزنامه خراسان