کامو و معنای زندگی

 کتاب «کامو، مختصر و مفید» یکی از عناوین مجموعه ای است با عنوان «آشنایی با بزرگان اندیشه و فرهنگ» که در نشر مهر اندیش منتشر می شود. نویسنده کتاب های این مجموعه والتر تسیگلر است که در رشته فلسفه، تاریخ و سیاست تحصیل کرده و همکاری های متعددی نیز با رسانه های مهم آلمانی زبان داشته است. او به دلیل شناخت خوبی که از طیف گسترده مخاطبان رسانه ها دارد، در کتاب های این مجموعه نیز کوشیده جهان فکری و فلسفی نویسندگان مختلف را به گونه ای روان و ساده شرح دهد؛ به طوری که دچار ساده سازی مفاهیم هم نشود. در توضیحاتی که در ابتدای کتاب های این مجموعه آمده، به نکته اشاره شده که ساختار تمام کتاب های این مجموعه یکسان است. نویسنده کتاب در ابتدا خواننده را با «کشف بزرگ» متفکر مورد نظر آشنا می کند و سپس به مهم ترین مولفه های ایده ها و آرای اصلی او می پردازد. کتاب ها همچنین در پی پاسخ به این پرسش هم هستند که ایده های هر نویسنده چقدر در وضعیت کنونی ما موثر و قابل توجه اند.

کتاب «کامو» سومین عنوان این مجموعه است که با ترجمه جعفر جهان بخش به فارسی منتشر شده است. این کتاب نیز به سیاق دیگر آثار مجموعه، دارای سه بخش است: کشف بزرگ کامو، فکر اصلی کامو و در نهایت اینکه کشف کامو چه فایده ای برای امروز ما دارد.

والتر تسیگلر می گوید کشف بزرگ کامو پاسخ به این پرسش حیاتی بود که معنای زندگی چیست؟ پاسخ کامو پاسخی تکان دهنده است؛ چرا که او می گوید معنایی در کار نیست و زندگی پوچ است. والتر تسیگلر می گوید کامو در دو اثر فلسفی مهمش یعنی «افسانه سیزیف» و «انسان طغیانگر» به این پرسش ها پاسخ داده که آیا انسان با توجه به همین پوچ بودگی جهان، نمی بایست منطقا دست از زندگی بشوید؟ و آیا خودکشی پیامد منطقی پی بردن به بی معنایی نیست؟ یا باید با وجود احساس پوچ بودگی به زندگی ادامه داد و چگونه می توان چنین کرد؟

تسیگلر می گوید پوچی از دید کامو رهاورد تامل یا تحلیل عقلانی نیست بلکه همچون احساس، همواره زمانی پدیدار می شود که سیر همنواخت روال مانوس روزمره از میان برود: «چنانچه انسان فقط یک بار شروع به تردید ورزیدن نسبت به جهان مانوس کند، از آن پس دیگر هرگز نخواهد توانست تماما در آن مستیحل، و مجذوب آن شود. هر آینه تجربه پوچی، ولو یک بار، دست دهد، دیگر انسان را رها نخواهد کرد. التقات یافتن بی واسطه به پوچ بودگی می تواند منحصرا از یک احساس یا رخداد تنها سرچشمه گیرد. مثلا زمانی که رابطه ای گسسته می شود و انسان یار خود را از دست می دهد، در حالی که عشق و علاقه او را ابدی می پنداشت، آنگاه همه جوانب دیگر زندگی نیز به سرعت دستخوش تزتزل می شوند».

تسیگلر برای شرح دیدگاه های کامو، آثار مهم او را به طور مختصر بررسی کرده و چکیده ای از آنها را ارائه داده است. او در بخش پایانی کتاب به این پرداخته که فلسفه و اندیشه های کامو امروز چه چیزی برای به همراه دارد. او به این توصیه کامو اشاره کرده که ما نباید پوچی را از ذهن دور بداریم، بلکه باید آن را بپذیریم و آگاهانه به آن بیندیشیم: «کسی که به پوچ بودگی تن در می دهد و با این پوچ بودگی عمر می گذراند، تنها مقید به آن دسته از قواعد و قوانین اجتماع است که بشخصه آنها را درست می پندارد. کامو با این تمهید ما را در برابر امر اساسی تیزبین می کند و بر آن است تا ما را به در پیش گرفتن مسیر ویژه خودمان ترغیب کند. هرکسی پایبند همان چیزهایی باشد که از کودکی شنیده، آموخته و به پیگیری آنها فرمان یافته، آزاد نیست، بلکه برده آن فهم سنتی از جهان است. اما آنکه خود را به شناخت پوچ بودگی جهان و زیستن در متن این پوچ بودگی دمساز می کند، تنها به همان چیزی که خود در دم درست می پندارد، پایبند می ماند و قادر است جهان را با آن بسنجد». کامو از دهه ها پیش در ایران شناخته می شد و آثار متعددی از او به فارسی ترجمه شده و از برخی آثار مهم او چندین ترجمه به فارسی موجود است. کتاب تسیگلر به عنوان اثری مختصر برای درک بهتر آثار کامو می تواند به خواننده کمک کند.

منبع: روزنامه شرق