به عنوان یک دعای مدرن، این دعا ممکن است به کار آید: «پروردگارا، ما را از تنبلی و تحقیر شدن زندگی اداری در امان بدار!» البته ویژگی هایی را که یک دفتر اداری روح بخش می کند و آن را به محیطی بی نظیر برای طنزهای پوچ گرا تبدیل می کند، شکلی است که ارتباط ویژه ای با نویسندگان کشورهای بلوک شرق قدیم که مشتاق صحبت آزادانه بودند، داشت و چه چیز بهتر از یک محیط اداری، با همه هوس ها و ظلم های گیج کننده اش برای دولت؟ نمایشنامه «نامه اداری» واتسلاو هاول از سنت دوران کمونیستی بیرون آمده است. «نامه اداری» یا «یادداشت» (Memorandum) برای اولین بار در سال 1965 در پراگ ساخته شد و ارزش های اومانیستی را در برابر بروکراسی خردکننده و پارانویا تولید کرد.

واتسلاو هاول به زبان به عنوان زبان تعبیری مبهم که عمدتا در تبلیغات سیاسی (پروپاگاندا) استفاده می شود، اهمیت ویژه ای قائل است. در «نامه اداری» کاراکتر بالاس (با بازی مارک الهادف)، معاون مدیرعامل یک سازمان بزرگ که کسب و کار آن مرموز باقی مانده است، زبان مصنوعی رسمی و در عین حال نامفهوم «Ptydepe» (تلفظ به صورت puh-TYE-duh-pee) را به دفتر اداری معرفی می کند. کلاس های «Ptydepe» مرکز ترجمه داخلی و ناچارا یادداشت هایی به زبان «Ptydepe» وجود دارد که هیچ کس نمی تواند آنها را درک کند. رئیس گراس، یکی از این یادداشت ها را دریافت می کند و می خواهد از شر این زبان جدید خلاص شود. کاراکتر جوزف گراس (با بازی جیمز پرندرگاست)، اومانیست مقیم دفتر، نگران این است که اگر زبان طبیعی کارکنان سازمان که توسط سنت چند صد ساله فرهنگ ملی ایجاد شده است، از بین برود و بدین وسیله آنها مستقیما در آرواره های از خودبیگانگی فرو خواهند رفت. واضح است که گراس باید برود. کاراکتر بالاس با استفاده از تهدیدهای دو زبانه شدن و مانورهای غیرقانونی، به زودی مسوولیت سازمان را بر عهده می گیرد و گراس به سمت ناظر دفتر تنزل پیدا می کند، فردی که از سوراخ و دریچه دیوار اعمال سایر پرسنل را نگاه و رصد می کند. در پرده دوم وقایع برعکس حرکت می کنند و گراس که انسان گرایی او آسیب دیده است، دوباره تبدیل به قدرت برتر سازمان می شود. این اثر به کارگردانی «جن تامپسون»، در حین حرکت از صحنه ای به صحنه دیگر، دقت کاملی از به سخره گرفتن را دارد، اگرچه شوخی های پشت سر هم در آن صحنه ها احساس سستی را ایجاد می کند. با این حال، کارگردان با جزییات بسیار خوب عمل می کند: برای مثال کاراکتر هانا در نقش منشی، بیشتر وقت خود را صرف انجام کارهای دقیق خود با انتهای نوک شانه اش می کند، در حالی که یک چشم به آینه دارد. منشی چه کار دیگری را باید انجام دهد؟ با این حال، در حالی که نمایش تولید شده جذابیت های خود را دارد، «نامه اداری» طولانی به نظر می رسد. آیا بازیگران مختلف می توانستند آن را بامزه تر کرده و به شکلی تندتر آن را زنده کنند؟ شاید. اما نمایشنامه، در حالی که ساختار ظریفی دارد، به مقدار قلیلی نشاط آور است و فراتر از نکته طنزی که در خود دارد، درباره کسالت و تکرار و تکرار است (حداقل همه ما یک بار در کلاس «Ptydepe» می نشینیم). واتسلاو هاول هرگز در طول نمایشنامه اجازه نمی دهد که مسخره بازی به اوج خود برسد. در عوض موضوع نمایش به صورت دوار و دایره وار تکرار می شود، در عین حالی که تماتیک آن ناامیدکننده و آزاردهنده است (ناامیدی خود تم است). همانند جوزف گراس، واتسلاو هاول یک انسان گرا با پیامی جدی است. این پیام که بیان در آن در پراگ دهه 1960، به شجاعت واقعی نیاز داشت، هنوز هم اهمیت دارد. اما اضطرار چشمگیر یا نیش سیاسی زیادی ندارد. «نامه اداری» به همان اندازه که با کافکا مرتبط می شود با «The Office» او ارتباط دارد.

منبع: روزنامه اعتماد