در موارد زیادی هنگام مطالعه تاریخ  ادب فارسی با نام افرادی رو‌به‌رو می‌شویم که اگرچه رشته دانشگاهی‌شان زبان و ادبیات فارسی نبوده، اما آن‌چنان علاقه و ذوق ادبی داشته‌اند که با تلاش و پشتکار آثاری را تالیف کرده‌اند که توانسته جای خود را به عنوان منابع درسی یا منابع پژوهشی در زمینه زبان و ادبیات فارسی میان دانشگاهیان باز کند. یکی از این افراد تاثیرگذار زنده‌یاد استاد محمدعلی اسلامی نُدوشن است. فردی که اگرچه دانش آموخته حقوق بین‌الملل در کشور فرانسه بود و پس از بازگشت به ایران قاضی دادگستری شد، اما پس از چندی آن‌چنان آوازه او در ایران‌شناسی و شناخت ادبیات میان اهالی تاریخ و ادبیات فارسی پیچید که در تیر ۱۳۴۸ با پیگیری‌های فراوان پروفسور فضل‌ا... رضا، رئیس وقت دانشگاه تهران، ابتدا به عنوان مشاور حقوقی و فرهنگی دانشگاه منصوب شد و سپس به‌دلیل تألیفاتی که در حوزه ادبیات منتشر کرده بود، به همراه ۱۱ تن دیگر بدون تشریفات رسمی به عضویت هیئت علمی آن دانشگاه درآمد. اسلامی ندوشن در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران به تدریس نقد ادبی و سخن‌سنجی، ادبیات تطبیقی، فردوسی و شاهنامه و شاهکارهای ادبیات جهان، و در دانشکده‌های حقوق و اقتصاد به تدریس تاریخ تمدن و فرهنگ ایران و در دانشکده پزشکی به تدریس نگارش فارسی پرداخت. خلاصه کردن شخصیت علمی این استاد کم‌نظیر تنها  در جنبه ادبی و نادیده گرفتن دیگر جنبه‏‌های علمی او خطاست. از این استاد کم‌نظیر آثار زیادی به یادگار مانده، اما آثاری همچون «آوا‌ها و ایماها» و «جام جهان‌بین» و... دریچه‌ای است که مخاطب را به سوی دنیایی از موضوعات و عناوین متنوّع و مطلوب می‌کشاند. روش اسلامی‌ندوشن در نقد و تحلیل آثار ادبی این است که شاخ و برگ‌هایی را که در آثار مختلف وجود دارد، کنار می‌زند و در حوزه‌های مختلفی همچون سعدی‌شناسی، حافظ‌پژوهی و فردوسی‌شناسی، ما را با خطوط برجسته تفکّر شاعر آشنا می‌کند.یکی از موضوعاتی که شاید تا چند دهه پیش کمتر مورد توجه قرار گرفته بود، حوزه ترجمه آثار ادبی است. برای این کار باید فردی وارد گود شود که هم ادبیات فارسی را به خوبی بشناسد و هم با زبان‌های دیگر آشنا باشد. محمدعلی اسلامی ندوشن جزو همین افراد بود؛ ادبیات‌شناسی که هر اثری را از دیگر زبان‌ها به فارسی ترجمه کرد، میان ادیبان و استادان زبان و ادبیات فارسی جای خود را باز کرد و به خوبی دیده شد.