ویراست تازه ای از رمان مهم ولادیمیر نابوکف، «زندگی واقعی سباستین نایت» برگردان امید نیک فرجام اخیرا در انتشارات نیلا منتشر شده است. این نویسنده نامدار که با موفقیت شگفت انگیز رمان «لولیتا» به شهرت جهانی رسید، در رمان «زندگی واقعی سباستین نایت» ایده ای درباره بازیابی گذشته و واقعیت به دست می دهد؛ گذشته ای که «به ظاهر ساده» اما «در حقیقت هزارتووار» است و نابوکف «با انبوهی از شگفتی ها، بازی ها، تمثیل ها، نام ها و استعاره های رنگارنگ با جهانی چندلایه، عمیق و سخت جذاب» آن را روایت می کند. «زندگی واقعی سباستین نایت» که نخستین بار سال 1380 به فارسی ترجمه شد، نخستین رمان نابوکف به زبان انگلیسی است که در سال 1941 منتشر شد و پایان بندی شگفت انگیزی دارد. تاکنون تفسیرهای پرشماری بر این رمان نوشته شده، بسیاری آن را مهم ترین رمان ناباکوف خواندند و عنوان رمان نیز از معضل واقع نگاری حکایت دارد. رمان داستان فردی است که با حرف «و» از خود نام می برد و در طول رمان وقایع و مسائلی را شرح می دهد که در مسیر روایت زندگی واقعی برادرش که نویسنده مشهوری بوده بر او گذشته است. اما شگردهای روایی نابوکف نشان می دهد که مرز بین واقعیت و ادبیات مغشوش تر از آن است که قابل ترسیم باشد، انگار نویسنده زندگی نامه یا همان راوی داستان و «سباستین»، خود بخشی از داستانی هستند که در حال نوشته شدن است. در این رمان، نابوکف با ارجاعات و اشارات بینامتنی با جویس و کافکا نیز تلاقی پیدا می کند. نابوکف در مقاله «هنر ادبیات و عقل سلیم» به شکاف بین عقل سلیم و خلاقیت ادبی اشاره می کند و معتقد است عقل سلیم به عنوان اموری که طبق عادت و عرف و نظم تثبیت شده در حیطه امور منطقی، بدیهی و به اصطلاح «عقلانی» هستند، واقع بینانه و منطقی تلقی می شوند، حال آنکه خلاقیت ادبی درست خلاف این منطق و نظام دودوتاچهارتایی بناشده بر پایه عقل سلیم است. از دید نابوکف، نویسنده همواره بیرون از حیطه عقل سلیم ایستاده و مقوله تخیل از جنس دیگری است. به تعبیر نابوکف «چیزهایی را که عقل سلیم ممکن است جزئیات بی اهمیت و بی ربط یا مبالغه های گروتسک در جهانی نامربوط بداند و رد کند ذهن خلاق به گونه ای به کار می برد که قساوت و شرارت را بی معنا می گرداند». همان جزئیاتی که هر داستانی برای رهایی از بازنمایی صرف و تثبیت واقعیت موجود به آن نیاز دارد، جزئیاتی که روایت «زندگی واقعی سباستین نایت» را پیش می برد و واقعیت را به ترتیبی بازسازی می کند که به قول نابوکف عقل سلیم آن را پس می زند. نابوکف معتقد است «در این جهان که به گونه ای معرکه مهمل است، کاروبار نمادهای ریاضی آن قدرها سکه نیست. تاثیر متقابل شان درهم، هرقدر هم که راحت و روان باشند، هرقدر هم که با وفاداری تمام خم وچم های رویاهای ما و کوانتوم های تداعی های ذهنی ما را تقلید کنند، هرگز نمی توانند واقعا چیزی یکسره بیگانه با سرشت خویش را بیان کنند، زیرا ذهن خلاق از چیره کردن جزئیات به ظاهر بی ربط بر تعمیمی به ظاهر قاهر لذتی اصیل می برد. وقتی که عقل سلیم را همراه با ماشین حسابش بیرون بیندازیم، اعداد دیگر مزاحم ذهن نخواهند بود. آمارها دامن برمی چینند و هن هن زنان بیرون می روند. دو با دو دیگر چهار نمی شود، چون دیگر لازم نیست که چهار بشود».