«کمدی الهی» اثر دانته، شاعر بزرگ ایتالیایی، مجموعه ای از افسانه و حکایت و شکایت است که دانته سرودن آن را از 1308 میلادی آغاز کرد و پس از 12 سال رنج و سرگردانی و تبعید در 1320 میلادی، درست یک سال پیش از درگذشتش آن را به سرانجام رساند. کمدی الهی از نخستین آثار ادبی ایتالیا و در زمره مهم ترین آثار ادبیات جهان به شمار می رود که تقریبا به تمام زبان های زنده دنیا ترجمه شده و از 1782 تاکنون یکصدوبیست ادیب انگلیسی زبان آن را به شعر و نثر انگلیسی ترجمه کرده اند. اثر مهم دانته پس از سرایش آن چنان در قلب مردم ایتالیا جای گرفت که زبانش به زبان ملی ایتالیا تبدیل شد؛ بزرگان ادب جهان متفق القول آن را نه تنها افتخار ادبیات ایتالیا که یکی از افتخارات ادبیات جهان شمرده اند. کمدی الهی» که شرح سفر خیالی دانته به دوزخ، برزخ و بهشت است، از سه دفتر دوزخ، برزخ و بهشت تشکیل شده است: دفتر اول سی و چهار سرود، دفتر دوم و سوم نیز هریک سی و سه سرود را در بر دارد. در مقدمه کتاب، مترجم به اهمیت کمدی الهی به عنوان یکی از آثار بزرگ و فاخر ادبی اروپا و جهان اشاره می کند و می نویسد کمدی الهی از سفر روحی شاعر به دنیای پس از مرگ در دوزخ و برزخ و بهشت در سه بخش جداگانه سخن دارد. «در دوزخ، او روح گناهکارانی را در عذاب جاوید می بیند که تا پایان عمر توبه نکرده در گناه زیسته اند، در برزخ، روح گناهگاران توبه کرده ای را می بیند که قرن ها عذاب می کشند تا پس از پاک گشتن گناه شان با شایستگی به بهشت پرکشند و در بهشت، ارواحی را می بیند که در گیتی نکوکار بوده و در جهان دیگر در سایه عشق خداوند جاودانه به شادی و آرامش می زیند». این سه بخش گرچه به هم مرتبط اند اما همچون سه کتاب مستقل اند که هریک سی و سه سرود دارند و البته بخش دوزخ یک سرود درآمد نیز دارد و در نتیجه شمار سرودهای کتاب به صد سرود می رسد. چنان که در مقدمه آمده دانته این اثر را براساس بنیاد دین خود، تثلیث بنا کرده و «در کنار این ظاهرپردازی استادانه، مضمون کتاب را نیز از هرچه ذوق و نبوغ و هنر و دانش و آگاهی که بود و داشت، انباشت». دانته پیش از آنکه پیرنگ کمدی را در ذهن خود بپروراند، همه آثار بزرگ و کوچک لاتینی را خوانده بود، زیرا در زمان او زبان لاتین هنوز در بیشتر اروپا رواج داشت و زبان دین و دانش و ادبیات شناخته می شد و زبان ایتالیایی را که زبان مردم کوچه و بازار بود و ادبیات نداشت بی اهمیت می دانستند. دانته اما فصاحت و بلاغت را در زبان عامه یافت و آن را به زبان مردم کوچه و بازار یعنی زبان ایتالیایی نوشت که تا آن روزگار کتابی به آن بزرگی نداشت. دانته برای نوشتن این اثر پانزده سال در تبعید اندیشید و کوشید و وقتی سرودن را آغاز کرد خود دریافته بود که در شرف خلق یکی از بزرگ ترین آثار ادبی جهان است و به همین دلیل در سرود چهارم دوزخ که اساتید بزرگ ادب اروپا، هومر و ویرژیل و اوید و هوراس و لوکان جمع اند، خود را کنار آنان نشانده و ششمین سخنگوی بزرگ می داند: «و رفتار آنان با من بیش از شرف نهادن بود/ که مرا از پیوستگان حلقه خود خواندند/ و ششمین گشتم در آن حلقه سخن دانان».