یکی از جذاب ترین و در عین حال مفیدترین کارهایی که می توان در نوروز کرد، به خصوص وقتی جیب آدم خالی باشد و نتواند از پس هزینه های سفر بر بیاید و به سیر در آفاق بپردازد، سفر در زمان است، گشت و گذار در تاریخ ملت. نشر مرکز در ماه های اخیر چند کتاب تاریخی منتشر کرده که هر یک می تواند حکم یک تور مسافرتی به گذشته سرزمین های دور تلقی شود. با هم سه تا از این کتاب ها را مرور می کنیم.

تاریخ فشرده چین
جالب است که ناشر پشت جلد این کتاب از استعاره سفر برای آن بهره برده و نوشته: «سفری در تاریخ حماسی چین از میان هزاره ها، از نوآوری های نخستین تا قدرت مدرن امروز». چین امروز بحث برانگیزترین کشور دنیاست.

به نوشته لیندا جیوین، نویسنده کتاب «تاریخ فشرده چین» هیچ چیز آن در مقیاس کوچک اتفاق نمی افتد.

جمهوری خلق چین جمعیتی بیش از 1.4 میلیارد نفر دارد، با مساحتی برابر 9.3 میلیون کیلومتر مربع، بعد از روسیه و کانادا وسیع ترین کشور دنیاست و با چهارده کشور مرز مشترک دارد.

چین بزرگ ترین تولیدکننده بی رقیب و یک قدرت نظامی عظیم است؛ ارتش آن بزرگ تر از نیروهای نظامی هر کشور دیگری است و امروز نقشی روزافزون در نهادهای جهانی و مسائل بین المللی بازی می کند. کتاب حاضر ما را به این سرزمین وسیع و شگفت انگیز می برد و راهی را که مردم این کشور از سرچشمه های قبیله ای خود تا دوران امپراتوری های افسانه ای اش و تا حزب کمونیست امروزی تحت رهبری شی جین پینگ پیموده، نشان می دهد.

همچنین به داستان کمتر گفته شده زنان چینی و سایه ترسناک فساد و افتراق که امروز هم جمهوری خلق چین را تهدید می کند، می پردازد.

تاریخ فشرده چین را روبرت صافاریان ترجمه کرده است.

تاریخ فشرده آلمان
بعد از چین شاید بد نباشد به آلمان سفر کنیم. کشوری که وسعت و جمعیت چین را ندارد، اما از نظر صنعتی و اقتصادی در مقیاس خودش دست کمی از چین ندارد و جزو سه، چهار کشور برتر دنیاست. آلمان تاریخی پرفراز و نشیب دارد، سرزمینی که هنوز همگان به یاد دارند که آدولف هیتلر در آن به طور دموکراتیک به قدرت دست یافت و توانست برای سلطه مرگبار نژادپرستانه جنگی فراگیر به راه اندازد. آلمان پیش از آن هم یک جنگ جهانی دیگر راه انداخته بود. این دولت-ملت به لحاظ تقسیم بندی های مدرن، شاید سابقه طولانی نداشته باشد، اما ملتی کهن است و مردمانش بسیار بلندپروازند؛ کشور فیلسوفان و آهنگسازان و صنعتگران بزرگ. جیمز هاوز در کتاب مختصر و مفید «تاریخ فشرده آلمان» به نوشته نشریه بوک لیست، با آوردن مثال های امروزی نشان می دهد تاریخ آلمان از گذشته های دور تا همین اواخر، باعث شده این کشور اگر نگوییم بازیگر کلیدی، دست کم باید بگوییم یکی از بازیگران کلیدی رهبری جهان باشد. نویسنده ابتدا به 500 سال پیش از میلاد مسیح در منطقه ای در اروپا در شمال دو رود دانوب و راین بازمی گردد، مکان و زمانی که احتمالا تاریخ ژرمن ها شروع شده، اما بعد از آن در 5 بخش، تاریخ آلمان را از 58 پیش از میلاد تا عصر کنونی روایت می کند. تاریخ فشرده آلمان را سعید مقدم به فارسی ترجمه کرده است.

کند و کاوی در تاریخ کار

بعد از مطالعه دو کتاب تاریخی درباره تاریخ ملت ها، شاید بد نباشد به یک کتاب تاریخی متفاوت بپردازیم: کندوکاوی در تاریخ کار نوشته جیمز سوزمن با ترجمه حسن افشار. البته این کتاب یک ربط و نسبت جالبی با دو کتاب پیشین دارد و آن هم این است که هم مردمان چینی و هم آلمانی ها، به کار و کوشش فراوان و خستگی ناپذیر مشهورند. کتاب حاضر اما اختصاصی به چینی ها و آلمانی ها ندارد، بلکه مقوله کار را از عصر سنگ تا روزگار روبات ها پیگیری می کند. کتاب در بخش سرآغاز به روزگاران خیلی قدیم برمی گردد، جایی که انسان احتمالا یک میلیون سال پیش، آتش را مهار کرد و نخستین ابزارها را ساخت. سپس به دورانی نسبتا جدیدتر می پردازد، کمابیش 12 هزار سال پیش وقتی که نیاکان ما روزانه شروع به خوراک اندوزی و کشاورزی آزمایشی کردند و روابط شان با محیط زندگی، با یکدیگر، با کمباین و با کار دگرگون شد. بخش سوم کتاب از حدود 8 هزار سال پیش شروع می شود، زمانی که محصولات کشاورزی بعضی از جوامع از نیاز خود آنها بیشتر شد و امکان عرضه مازاد پدید آمد و درنهایت روزگار ما زمانی که آسمان شهرهای غربی از تهوع دودکش های غول آسای کارخانه ها سیاه شدند و شهرنشینان آموختند که از منابع نهفته انرژی سوخت فسیلی به دست آوردند. کندوکاوی در تاریخ کار را حسن افشار به فارسی ترجمه کرده است.