امیرحسین خداپرست

ضیافت
ضیافت یکی از مشهورترین محاوره های افلاطون است، به گونه ای که اهمیت و شهرت آن از اهمیت و شهرت معمول کتابی فلسفی فراتر رفته و همواره مخاطبان عمومی بسیاری را از جهات مختلف به خود مشغول کرده است. خواندن ضیافت افلاطون مانند خواندن بیشتر محاوره های فلسفی او برای مخاطب عادی چندان دشوار نیست: گرچه ممکن است خواننده به درستی متوجه سیر گفت وگو و استدلال پردازی ها نشود، لذت بردن از گفت وگو و نحوه مواجهه سقراط با مسایل و استدلال های طرف مقابل خود و نیز تامل در مسایل اساسی اندیشه بشری به اندازه کافی لذت بخش است. با این حال، اگر کسی بخواهد از این لذت اولیه فراتر رود و جزییات و ظرایف مسایل مطرح در محاوره، استدلال ها، سوابق و لواحق بحث و شیوه های متفاوت شرح و تفسیر محاوره را دریابد، بی تردید نیازمند خواندن راهنمایی درباره محاوره است که او را به سطوح عمیق تر آن هدایت کند. توماس کوکسی در ضیافت افلاطون، راهنمای خواننده چنین مسوولیتی را بر عهده گرفته و کوشیده است نخست، زمینه شکل گیری این محاوره را روشن سازد؛ سپس مضامین اصلی آن را مشخص کند تا خواننده با آگاهی اجمالی از آنچه پیش رو دارد وارد متن شود و پس از اینها، متن را، شامل سخنان همه کسانی که در ضیافت افلاطون طرف گفت وگو هستند، شرح بدهد. در فصل آخر کتاب کوکسی به واکنش ها به این محاوره افلاطونی و تاثیرات آن بر اندیشه های فلسفی، هنری و ادبی بعدی می پردازد.ضیافت افلاطون، راهنمای خواننده را محمدعلی شامخی به فارسی برگردانده و نشر نی آن را در 270 صفحه منتشر کرده است.

اخلاق
اخلاق اثری مهم و دوران ساز از فیلسوف برجسته عقل گرا در اوایل دوره مدرن، باروخ اسپینوزاست. اسپینوزا در این کتاب به شیوه ای خاص، بنا بر نظامی مقتبس از اثبات هندسی، فلسفه خود را عرضه کرده است. کتاب از مضامینی چون چیستی و اثبات جوهر و حالات آن آغاز می شود و دامنه آن، به شکلی شگفت انگیز، با تکیه بر مدعاها و اثبات های قبلی، به مسایلی مانند طبیعت و منشا نفس، عواطف انسانی، امکان آزادی اراده و اخلاق کشیده می شود. این کتاب دشوار سال ها پیش به دست محسن جهانگیری، استاد فقید فلسفه در دانشگاه تهران، به دقت به فارسی ترجمه شد (و از غرایب است که در سال های اخیر چند ترجمه دیگر از آن به نام مترجمانی نه چندان شناخته شده، بدون هیچ توضیح یا ارجاعی به ترجمه جهانگیری منتشر شده است) . خواندن اخلاق اسپینوزا واقعا کار راحتی نیست و حتی فلسفه آموختگان نیز برای فهم مضامین و استدلال های آن نیازمند کلاس درس یا شرح و تفسیرند. کاری که جی. تامس کوک در اخلاق اسپینوزا، راهنمای خواننده کرده، آن است که کمک کند خواننده این کتاب را بهتر فهم کند. او از توضیحی عمومی درباره فلسفه اسپینوزا و پس زمینه کتاب آغاز کرده و سپس، مضامین اصلی آن را با نظر به تاثیری که فیلسوفان پیشین بر اندیشه اسپینوزا نهاده اند، مطرح کرده است. فصل سوم کتاب به خواندن متن اختصاص دارد و کوک گام به گام خواننده را برای فهم ادعاها و استدلال های اسپینوزا در اخلاق راهنمایی می کند. در پایان نیز فصلی به تاثیر این کتاب بر اندیشه های بعدی اختصاص داده شده است. اخلاق اسپینوزا، راهنمای خواننده را علی حسن زاده به فارسی ترجمه و نشر نی آن را در 228 صفحه منتشر کرده است.

ترس و لرز
ترس و لرز، اثر سورن کیرکگور، یکی از آثار کلاسیک فلسفه و الهیات به شمار می آید. زمینه اصلی کتاب حکایت تاملات و رنج ها و ترس ولرزهای ابراهیم در مسیر قربانی کردن فرزندش، اسحاق، به امر الهی است. با طرح این حکایت، کیرکگور به مسایلی مهم و دشوار در زندگی انسانی می پردازد، مسایلی چون عشق، رنج، ایمان، اخلاق، حقیقت، خدا، آزادی که نه به دوره تاریخی خاص و نه به جغرافیایی خاص وابسته اند و مسایل وجودی انسان، همیشه و همه جا و برای فردفرد آدمیان به شمار می آیند. ژان وال، فیلسوف فرانسوی، از قول کیرکگور می گوید که او «ترس و لرز را بهترین کتاب خود می دانست؛ او می گفت این کتاب برای جاودانه کردن نام من کافی است. «دیالکتیک تغزلی» او، هنر او در وادار ساختن ما به حس کردن خصلت های ویژه ی این قلمرو مذهب... هرگز چنین ژرف بر ما تاثیر ننهاده است و نیز هرگز... روایتش تا این حد با شخصی ترین جدال هایش در پیوند نبوده است». او همچنین تایید می کند که «این دشوارترین اثر کیرکگور است که در آن بیش از هر اثر دیگر به هر وسیله ای در سرگردان کردن خواننده کوشیده است». این بیان ژان وال که بر پشت جلد ترجمه فارسی عبدالکریم رشیدیان از ترس و لرز حک شده، کافی است تا نشان دهد این کتاب نیز برای بهتر فهم شدن نیازمند راهنماست. این راهنما را کلر کارلایل در ترس و لرز کیرکگور، راهنمای خواننده به دست داده است که علی حسن زاده آن را به فارسی ترجمه و نشر نی در 276 صفحه منتشر کرده است. کارلایل در این کتاب نخست مضامین اصلی ترس و لرز را معرفی می کند و پس از تفسیر جزءبه جزء متن، تاثیرات آن را بر اندیشه های بعدی نیز برمی رسد.