ایده برقی
رمان علمی -تاریخی «در جست وجوی کلینگزور» با ایده پردازی ها و خیانتی که به تصویر می کشد، اثری جاه طلبانه است. خورخه ولپی، نویسنده پرکار مکزیکی، متولد 1968 است. او در نخستین اثر خود به زبان انگلیسی که برنده جوایز متعددی شد و به یکی از پرفروش های بین المللی در سال 2007 تبدیل شد، به شکل عجیبی هیچ اشاره ای به مکزیک نمی کند. ولپی جزو آن دسته از نویسندگان امریکای لاتین به شمار می رود که از سبک رئالیسم جادویی و سایر گرایشات ادبیات امریکای لاتین فاصله گرفته است تا جایی که تعریف بورخس از هویت آرژانتینی اش را تنها یک کنجکاوی درباره جهان می داند تا اینکه آن را ادای دین وطن پرستانه او برای اثبات ریشه هایش تلقی کند.

برای مکزیکی ها، با تاریخی غنی تر از آرژانتین، بازگشودن دریچه افکار به سوی جهان دشوارتر از باقی ملت ها بوده است. با این حال اگر دی.اچ. لارنس یا گراهام گرین قادرند داستان شان را در مکزیک روایت کنند، چرا یک نویسنده مکزیکی نتواند درباره اروپا قلم فرسایی کند؟ آن هم وقتی زندگی در کلانشهر مکزیکوسیتی به اندازه هر جای دیگری جهانی شده است.

ولپی با تلاش برای ساخت بمب اتمی در آلمان نازی بر نقطه حساس قرن بیستم انگشت گذاشته است. او این لحظه مهم را به گفت وگوی مخفیانه میان «بور» فیزیکدان و هایزنبرگ گره زده است و هوشمندانه این نشست را به سمت مسوولیت علمی در جنگ در تحقیقات نورنبرگ هدایت می کند تا به تلاش برای ترور ناموفق هیتلر برسد.

راوی، این داستان تاریخی جذاب را با تمثیلی درباره خیر و شر از «پارسیفال واگنر» و داستانی فرعی از شور و خیانت بیان می کند. ولپی به صورتی در سراسر داستان به تئوری نسبیت انیشتین، فیزیک کوانتوم، اثبات گودال و اصل عدم قطعیت هایزنبرگ اشاره می کند که شخصیت های داستان هرگز متوجه این موضوع نمی شوند و عجیب آنکه در خلال داستان حتی یک مرتبه هم به مکزیک اشاره نمی شود.

بدون شک پشت این داستان اندیشه ای چنان جاه طلبانه وجود داشته که سرانجام آن حتی می توانست به عنوان مقاله ای تحقیقاتی ختم شود، اما این گونه نشد و رمان ولپی با تمرکز بر عملکرد شخصیت های داستان و تحقیق در مباحث آکادمیک به ویژه تاریخ و علم از رئالیسم جادویی و دیگر گرایش های ادبیات امریکای لاتین فاصله گرفته است.

از عنوان داستان «در جست وجوی کلینگزور» درمی یابیم که با داستانی پر از تعلیق با درونمایه واقعیت مواجهیم؛ جست وجوی معروف با نام رمز تحقیقات نازی ها و در نتیجه داستانی تاریخی که مرز میان تخیل و واقعیت در آن از میان برداشته شده است. راوی رمان ولپی ریاضیدانی آلمانی است که در حاشیه این درام از بازجویی های خود در 1946 توسط فرانسیس پی بیکن، فیزیکدان امریکایی که در پروژه های علمی و اتمی هیتلر شرکت داشته پرده برمی دارد و سپس به خیانت خود حین جست وجوی کلینگزور اشاره می کند. این دو دانشمند از لحاظ پیشینه شباهت های مبهمی با یکدیگر دارند، اما در این رمان دغدغه های روانشناسی در درجه دوم اهمیت قرار دارد.

بیشتر رمان به شکل دیالوگ است و خواننده اطلاعات لازم را از طریق مکالمه ها به دست می آورد، اما طرح گویا و آشکار داستان به آن عمق می بخشد. کتاب تقریبا با نظر بورخس درباره نوشتن و فیزیک آغاز می شود، گفت وگویی که ابتدا پیچیده و حتی کمی بی معنا به نظر می رسد؛ زیرا که شخصیت ها بسیار شبیه به هم هستند و به جزییات دقیقی اشاره نمی شود، اما از نیمه کتاب به بعد، ولپی هوشمندانه با وارد کردن احساسات مخرب به زندگی شخصیت ها داستان را جذاب تر می کند و با اینکه ماجرا در رابطه با ماجرای معروف و تکراری آلمان نازی است، در هشتاد صفحه آخر داستان نمی توانید کتاب را زمین بگذارید.

بیشتر نویسندگان امریکای لاتین امروزه ناچارند کتاب های خود را در اسپانیا منتشر کنند تا به قدر کافی در سراسر قاره خوانده شود و درآمد کافی برای نوشتن کسب کنند. ولپی هم برای رسیدن طیف وسیع خواننده مسیر درستی را پیموده است. او رمان «در جست وجوی کلینگزور» را در سال 1999 منتشر کرد و ترجمه انگلیسی آن هم در سال 2007؛ ترجمه فارسی محمد جوادی نیز از روی ترجمه انگلیسی صورت گرفته و در سال جاری از سوی نشر نون منتشر شده است. ولپی با وارد کردن شور و احساسات و صفات انسانی در دانشمندان و اینکه چطور عواطف درنهایت سرنوشت همه چیز را تحت تاثیر خود قرار می دهد، اثرش را خواندنی و جذاب ساخته است.