پارسا شهری
«همیشه پلاکش را آویزان می کرد به دوربین تانک، به همه می گفت من که شب و روز تو این تانکم این تانک بدل منه. چه فرقی می کنه پلاک توی تانک باشه یا روی گردنم». اشیا در مجموعه داستان پیوسته تازه احمد غلامی با عنوان «پلاک» جزئی از آدم هایند. این اشیا، چه پلاک باشند چه یک تفنگ گرینوف یا سیمینوف یا کلاه آهنی، خمپاره یا پوتین و شلوار عراقی، حتی یک کلمن آب یا چنگال ناقابل، در داستان های این مجموعه، معنا و کارکردی بیش از اشیا پیدا می کنند؛ تا حدی که تقدیر آدم ها به این اشیا و تاریخ زیسته آنها وابسته است. گذشته اشیا و آدم های صاحب آنها، تاثیر قاطعی بر سرنوشت آدم ها دارد. خاصه در محیط روایی داستان ها که در جنگ می گذرد، در سرحد مرگ و زندگی. در سی وسه داستان این مجموعه که هر یک نام یک شیء را دارد، جهان اشیا ساخته می شود، جهانی که در آن اشیا از شیء صرف به مرتبه دیگری می رسند و کارکردی تازه پیدا می کنند. کلمن در داستانی به همین نام جزئی از عیسی شده است، هر چند قدم که می دوید باید کلمن را بالای سرش می گرفت و آب را در گلویش سرازیر می کرد اما انگار نه از سر تشنگی، این تنها راهی بود که برای نترسیدن و دوام آوردن در بیابان هلاک به ذهنش می رسید. قمقمه، شیء دیگری است که در داستانی به همین نام به یاقوت می رسد، صاحب قبلی دیگر در قید حیات نیست و یاقوت نمی خواهد به سرنوشت او دچار شود. «هر وقت ترسیدی آب بخور!» این راه نجاتی است که یاقوت هم به صاحب بعدی قمقمه یاد می دهد. گرینوف تک تیراندازی را که در جنگ کشته شده، کسی تحویل نمی گیرد تا عاقبت او را پیدا نکند، با این حال گرینوف همچنان سرنوشت سربازها را رقم می زند. «تا حالا چندتا عراقی زدی؟» داستان های سیمینوف با این سوال عجیب و هولناک آغاز می شود. سیمینوف که به گفته فاروق تفنگ خیلی حساسی است، فاجعه به بار می آورد. داستان فضایی کامویی دارد، مرگ اینجا دلیل منطقی ندارد. نوعی پوچی و فضای ابزورد بر داستان حاکم است که سرآخر با فضایی خالی تمام می شود. «فاروق گفت اسلحه رو بذار روی ضامن! مهیار تا آمد ضامن را قفل کند دستش رفت روی ماشه. گلوله ای از خازن دررفت. دود و بوی باروت سنگر را پر کرد. دست های مهیار می لرزید. وحشت زده فاروق را صدا زد. صدایی نشنید. تکیه داد به گونی های سنگر و به روبه رو زل زد. کله ای در قاب پنجره نبود». در این داستان ها اشیا ماهیت نمادین ندارند و از کارکرد مصرفی خود یکسر جدا شده اند. اشیا در اینجا با مصرف و کالایی شدن فاصله بعید دارند. در برهوت، در آخرالزمانی که مرگ در چندقدمی آدم های داستان است، اشیا نیز تقدیر دیگری پیدا کرده اند. اشیا اینجا دیگر ابزاری در دست آدم ها یا وسایلی در صحنه نیستند که هر یک کارکرد مشخص داشته باشند، بلکه اشیا خود نقش بازی می کنند و تعیین کننده اند. فراتر از این داستان های مجموعه «پلاک» اشیا را صاحب تاریخ می کند. اشیا تقدیری دارند که گویی به صاحبشان به ارث می رسد. اما تمام داستان های مجموعه تن به تقدیر نمی دهند و ازقضا برخی از آدم های داستان برخلاف انتظار عمل می کنند و بیشتر داستان ها با شوک یا اتفاقی نامنتظره به پایان می رسد. در این داستان ها، آدم ها و اشیا با همدستی هم سعی دارند برخلاف آنچه شرایط تحمیل می کند، سرنوشت دیگری فارغ از کلیشه ها و الزامات و قیود فکری بسازند.